Op 2 augustus 1982 startte Tony Achtergael als de nieuwe pikman in de basiliek O.L-Vrouw Geboorte te Tongeren. Tijd voor een overzicht van die 40-jarige loopbaan. Marc Buckinx, onze redacteur van Kerk & Leven voor de pastorale eenheid O.L.-Vrouw Tongeren, ging met Tony praten. U kon eerder dit uitgebreide interview in primeur lezen in Kerk & Leven nr 29, dat verscheen op 20 juli.
Enig idee waarom 2 augustus 1982 een belangrijke dag was voor de Basiliek en bij uitbreiding eigenlijk voor gans Tongeren?
Pikman
Sommigen zullen denken dat ik het over hun verjaardag of geboortedag heb maar dat is niet zo.
Het was de dag dat er in de Basiliek een nieuwe Pikman z’n intrede deed. De vorige kerkwachter Lambert was pas met pensioen gegaan en zo zag Tony Achtergael de kans om zich kandidaat te stellen. Hij is er nog steeds verwonderd over hoe die aanstelling in z’n werk ging. Hij zag op een dag in de krant de aankondiging dat de oude Pikman met pensioen zou gaan. Van een advertentie of vacature voor een nieuwe kerkwachter was er nergens sprake. Tony stapte dus op eigen initiatief bij deken Van Dale binnen en stelde voor om die job over te nemen.
Van acht tot vijf?
Deze actie typeert ook meteen het verdere verloop van zijn carrière. Tony was niet hoog opgeleid en had een gewone arbeidersjob maar hij zocht naar wat meer zelfstandigheid, en hij had een hart voor Tongeren en meer bepaald voor de Oorzaak Onzer Blijdschap. Van bij de aanvang zag hij het als zijn persoonlijke missie om alles op en rond de basiliek op z’n eigen manier in goede banen te leiden. Dat vertaalt zich ook in de onbaatzuchtige beschikbaarheid. Je zal zeggen, ja hij wordt toch wel betaald voor die job, en dat klopt natuurlijk. Maar als hij het algemeen belang en vooral zijn Maria kan dienen dan kent Tony geen horloge. Geloof me in de basiliek hangt er nergens een prik-klok.
Wat een job
We waren dit stukje begonnen met de datum van 2 augustus 1982 en wie snel kan rekenen heeft al opgemerkt dat Tony dus 40 jaar in dienst is. Zijn leeftijd heb ik nog niet verklapt maar met een beetje verbeelding kan je inschatten dat hij in 2022 dus met pensioen gaat. Ho, Ho geen paniek, er moet geen vacature worden uitgeschreven want Tony vind het zelf nog veel te vroeg om op pensioen te gaan. Hij heeft dus aan de kerkfabriek, zijn werkgever, gevraagd om tot de maximumleeftijd in dienst te blijven, en dat is 67 jaar. Voor wie zich geroepen voelt om zich al kandidaat te stellen wil ik wel even opsommen wat er van een pikman wordt verwacht. Met de hand de kerk dweilen, er is geen dweilmachine. In de gangpaden worden de tegels regelmatig geboend, tot grote verwondering van de meeste toeristen en ongenoegen van Monumentenzorg want die tegels lijken wel nieuw te zijn. Vergeet ook niet om bij de kuiswerken alle stoelen aan de kant en weer terug te zetten. De priesters en misdienaren weten dat alle zilver- en koperwerk er steeds onberispelijk uitziet. Want Tony zorgt hier ook voor een maandelijkse poetsbeurt. En hij is uiteraard in groot ornaat aanwezig bij de grote liturgische gebeurtenissen en ook nog bewaker van de orde in de basiliek.
Meimaand
In de meimaand kunnen we niet naast de bloementribune kijken waar Tony ook het initiatief voor heeft genomen. Gelukkig krijgt hij dan wat hulp want anders zou de meimaand bijna voorbij zijn voor dat hij alle bloemen heeft opgesteld. Die hulp krijgt hij van de Vrienden van de Kerststal, een groepje vrijwilligers die onder aansturing van Tony al jaren meer dan een maand werkt bij de opbouw van het kersttafereel. Diezelfde 20 mensen staan trouwens vaker klaar om bij te springen bij speciale gelegenheden.
Vredeslicht
De ontvangst van het Vredeslicht is zo een activiteit die we voor 100% aan Tony te danken hebben. Hij zag rond de kerstperiode op de Duitse televisie een show waarin kinderen vanuit Oostenrijk het Vredeslicht in Duitsland rond brachten. Na wat opzoekwerk kwam hij erachter dat dit Vredeslicht ook tot in de Duitstalige gemeenschap van België kwam en zo kreeg hij contact met de protestantse gemeenschap in Eupen. Sinds 5 jaar gaat hij persoonlijk het licht ophalen en sinds de vorige Kerstmis wordt het verspreid in alle zeven dekenaten van ons bisdom.
Kroningsfeesten
Ook de Kroningsfeesten hebben een speciale plaats in zijn hart. De rondgangen van het genadebeeld zouden niet plaatsvinden als Tony er niet achter stond. Gedurende een viertal weken bijna iedere avond op pad om het beeld weer tot bij de mensen te brengen. Hij is er telkens getuige van geweest als vele mensen dankbaar en soms emotioneel het beeld in hun eigen kerk mogen ontvangen. Tijdens de middag dat we dit gesprekje hadden was hij bezig met de draagstellen voor de relieken-toning. Wat kleine herstellingen en een nieuw likje verf. En straks komt de schrijnwerker kijken om de sokkel van Maria voor de rondgang aan te passen.
Een erezaak
Je zou het misschien niet zeggen maar Tony is ook helemaal thuis in Vaticaanstad. Niet bij de paus zelf maar wel bij de pauselijke Zwitserse Wachters. Hij is er al een paar keer op bezoek geweest en mag de commandant tot z’n vriendenkring rekenen. Ja die wachters zijn echte Zwitsers weet Tony mij te vertellen. Ieder jaar op 6 mei is er een ceremonie om de nieuwe wachters in te huldigen, ze blijven dan gedurende 5 jaar in dienst. Het is de laatste jaren wat moeilijker om kandidaten te vinden en daarom wordt er ook aan vrouwelijke wachters gedacht. De contacten met die Zwitserse Wacht hebben er trouwens voor gezorgd dat in 2016 voor de Kroningsfeesten de Belgische ambassadeur in Italië hier in de hoofdtribune zat.
Een job die steek houdt
We zullen nog eens terug moeten komen als hij echt met pensioen gaat want Tony blijft maar vertellen over zijn ongewone en boeiende job waar hij met recht en reden fier op is. Hij laat mij fier een herdenkingspenning zien die speciaal voor z’n veertigste jubileum werd gemaakt. Nog dit voor de kwissers…. de hoed van de pikman is een steek, hij heeft een echte sabel met opschrift en die speer heet een hellebaard. Tegen ons volgend gesprek wil ik graag weten hoe oud deze attributen zijn, want dat weet Tony niet. Bedankt voor de babbel, gefeliciteerd en tot ziens.
Hieronder vindt u een fotoreportage van Tony in Rome.
Op zondag 7 augustus 2022 werd het jubileum van onze pikman officieel gevierd. U kan dit hier bekijken.