Vlaamse meesters maakten hun kunstwerken vaak voor een specifieke plek: een kerk, een klooster, een kasteel. Veel van die stukken zijn intussen verhuisd naar een museum, maar sommige kan je nog steeds bewonderen op de oorspronkelijke locatie. Dat is een unieke ervaring want je staat waar de kunstenaar gestaan moet hebben en je ziet wat hij zag: de lichtinval, de omgeving, de precieze plek waar zijn werk zou komen.
Zo zijn er in Vlaanderen een tachtigtal plekken geselecteerd door Toerisme Vlaanderen en Openbaar Kunstbezit Vlaanderen. Op die plekken staan kunstwerken van de middeleeuwen tot vandaag, die alle één zaak gemeen hebben: ze staan nog steeds op die plaats waarvoor ze gecreëerd werden. We mogen er fier op zijn dat Tongeren zes zulke plekken telt. Voor onze stad gaat het daarenboven om locaties die vandaag nog steeds of vroeger voor de eredienst bestemd zijn of waren: de basiliek en het Teseum, de gasthuiskapel (nu Visit Tongeren), het begijnhofmuseum Beghina, de Sint-Stefanuskerk van ‘s Herenelderen en de Sint-Martinuskerk van Berg.
Voor de Basiliek werd gekozen voor het Genadebeeld van Onze-Lieve-Vrouw Oorzaak onze Blijdschap dat sedert 1479 zonder onderbreken op dezelfde plek staat. Dit beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind (1479, anonieme beeldsnijder en stoffeerder) is een belangrijk devotie- en processiebeeld binnen de traditie van de Kroningsfeesten. Het beeld heeft zijn oorspronkelijke rijke polychromie grotendeels bewaard en past binnen de sculpturale traditie van de regio Tongeren Luik. De tegelijk verheven, gracieuze en beminnelijke uitstraling, en de zeer verzorgde afwerking van het beeld geven het een hoogst verfijnd en tijdloos karakter. Lees verder
Voor het Teseum selecteerde men de mooie reliekbeeldjes, waarvan er recent een aantal in de Kroningsprocessie werden meegedragen. De verzameling van veertien reliekbeelden kreeg een plaatsje in de Vlaamse Topstukkenlijst. Hoewel ze uit verschillende periodes stammen, vormen ze een coherent ensemble, met beelden uit de hele vijftiende en begin zestiende eeuw. Hun stijl varieert van pre-eyckiaans tot renaissancistisch. Elk beeld bevat een reliek, of de stoffelijke resten van een heilige. Soms zijn die in het beeld of in de sokkel verwerkt, soms in een cilinder op of naast het beeld. Lees verder
In de gasthuiskapel staat het vijftiende-eeuwse beeld van de heilige Agnes. Dit eikenhouten beeld wordt toegeschreven aan de anonieme Maaslandse Meester van de Eyckiaanse vrouwenfiguren. Het beeld is een van de meest verfijnde voorbeelden van een stijl die herinnert aan de schilderkunst van zowel de Meester van Flémalle (Robert Campin) als Jan van Eyck. De verering van de kuise Agnes had als gevolg dat in die periode kloosterordes naar haar werden genoemd. Haar volgelingen waren de zogenaamde Agnieten. Lees verder
In het begijnhofmuseum wordt het Sint-Catharinaschrijn uit de zestiende eeuw bewaard. Het Sint-Catharinaschrijn bestaat uit zeven eikenhouten panelen met een zadeldak. De polychromie is deels verdwenen, net zoals de meeste relieken. In de bogen is telkens een heilige geschilderd. Langs de ene zijde gaat het om vrouwelijke heiligen: Ursula met twee maagden, Juliana met boek en monstrans, Barbara met palmtak en toren, Agnes met palmtak en lam, Catharina met rad en zwaard, Dorothea met bloemenmandje, Gertrudis als abdis met boek en knaagdieren en Lucia met het zwaard door de keel. Lees verder
In de Sint-Stefanuskerk van ’s Herenelderen staat het vijftiende-eeuwse reliekschrijn van de heiligen Hieronimus, Agnes, Catharina en Johannes de Doper. In de Middeleeuwen was de religieuze belevenis heel belangrijk. Gelovigen gingen op pelgrimstochten en vonden er kerken met relieken om te aanbidden. Er werd verondersteld dat deze relieken in directe verbintenis stonden met de Heilige. De lichaamsdelen en objecten van Heiligen, zoals beenderen, haar, tanden of stukjes kledij, moesten op een veilige plaats worden opgeborgen. Lees verder
In de Sint-Martinuskerk van Berg kan je een vijftiende-eeuwse apostelbalk bewonderen. Een apostelbalk of trabes is een gebeeldhouwde balk tussen de twee muren van een koor, waarop de twaalf apostelen zijn afgebeeld. Van die middeleeuwse balken zijn er maar weinig overgebleven, en al zeker niet ter plaatse. Deze apostelbalk is dus een uniek exemplaar. Ze diende om de geestelijken te scheiden van de gewone kerkgangers. Buiten die praktische functie had deze apostelbalk ook een beeldende functie. Centraal staat Jezus, afgebeeld als Salvator Mundi, de redder van de wereld. Bijzonder is dat er hier maar acht apostelen op de balk zijn afgebeeld. Vermoedelijk werd de apostelbalk ingekort om tussen de zuilen te passen. Lees verder
Een gelegenheid om je eigen stad nog wat beter te leren kennen! En hier kan je alvast de brochure “Vlaamse Meesters in Tongeren” downloaden. Maar beperk je niet tot Tongeren. Meer van dat moois ontdek je immers op de website www.vlaamsemeestersophunplek.be of via de QR-code op de infopanelen aan de diverse plekken.
