#zoekverbinding met andere culturen
Donderdag 26 januari 2023, 20.00 uur VIIO Tongeren
De lezingenreeks i.v.m. het kroningsthema #Zoekverbinding werd op donderdag 26 januari afgesloten met een spreker van formaat: Rik Pinxten, de bekendste cultureel antropoloog van Vlaanderen. Hij sprak over ‘verbinding met andere culturen’.
Rik Pinxten is onderzoeker en hoogleraar in de culturele antropologie en vergelijkende religiestudie aan de Universiteit Gent. Hij deed zijn expertise op door decennia intensief veldwerk, dat begon bij de Navajo-indianen in de Verenigde Staten. Al jaren draagt deze spreker de boodschap uit dat de vermenging van culturen niet alleen onomkeerbaar is, maar ook verrijkend. Toch is hij sterk gekant tegen het klassieke geloof in multiculturalisme, dat volgens hem gemeenschappen niet samenbrengt. In plaats daarvan pleit hij voor interculturalisme.
In de lezing benadrukte hij dat de globalisering na de Tweede Wereldoorlog geleidelijk aan op gang is gekomen. Dit heeft geleid tot samenlevingen die bestaan uit mensen met verschillende culturele achtergronden. Er zijn verschillende manieren om hiermee om te gaan, zoals multiculturalisme en interculturalisme.
Multiculturalisme is een ethische en ook politieke ingesteldheid waarbij men ervan uitgaat dat culturen allemaal hun eigenheid kunnen behouden en naast elkaar kunnen bestaan. Dit kan echter leiden tot culturele scheiding, waarbij de andere cultuur vooral benaderd wordt vanuit de verschillen met de eigen ‘autochtone’ cultuur. Professor Pinxten is van mening dat het interculturalisme als uitgangspunt het meest geschikt is om de uitdagingen van deze tijd aan te gaan. Het samenleven organiseren door gemeenschappelijke afspraken te maken en tegelijkertijd elkaars verschillen accepteren.
Hij merkte op dat vaak wordt aangenomen dat onze eigen cultuur de maatstaf is van alle culturen en dat andere culturen minder ontwikkeld zouden zijn. Onze cultuur is echter niet noodzakelijk “beter”, maar wel verschillend van en anders dan andere culturen. Hij benadrukte dat in onze cultuur “het hebben” belangrijker is dan “het zijn” en dat de prevalentie van het hebben op het zijn een probleem is in onze huidige samenleving.
Daarnaast had hij het over het verschil tussen interdependentie en essentialisme. Interdependentie is de afhankelijkheid van andere culturen. Dit is een belangrijk aspect in het interculturalisme waarbij men erkent dat culturen afhankelijk zijn van elkaar en dat men moet samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken.
Essentialisme is een term die verwijst naar het idee dat culturen bepaalde essentiële eigenschappen hebben die vastliggen en niet veranderd kunnen worden. Het gaat hierbij om een vaststaande en homogene visie op culturen. Volgens Pinxten is dit een voorbijgestreefde opvatting omdat culturen voortdurend veranderen en beïnvloed worden door andere culturen. Bovendien, culturen zijn niet vaststaand, maar dynamisch en complex. Door essentialisme te vermijden, kan men de dynamiek van culturen begrijpen en beter samenwerken met andere culturen. Deze laatste lezing i.v.m. het kroningsthema #Zoekverbinding was boeiend en tegelijkertijd confronterend. Rix Pinxten heeft aangegeven dat er een andere manier is om om te gaan met de vermenging van culturen dan de traditionele, hedendaagse manieren. Hij pleit voor een samenleving waarin we elkaars verschillen accepteren en waarin interdependentie belangrijker is dan essentialisme. We moeten met andere woorden verbinding zoeken.
En, met rasse schreden naar de Kroningsweek …
Hier vindt u een overzicht van de volgende lezingenreeks #zoekverbinding.